Edukacja z praktyką
Działania firmy Mechatronik z Warszawy to dowód na to, że także mały może więcej. Założone w 2004 r. przedsiębiorstwo zatrudnia cztery osoby i współpracuje z kilkudziesięcioma innymi ekspertami. Mimo niewielkich rozmiarów firma od początku istnienia realizuje projekty mające istotne znaczenie dla rozwoju edukacji mechatronicznej. Zgłosiła m.in. do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji dwie kwalifikacje rynkowe – programowanie obrabiarek skrawających sterowanych numerycznie (CNC) i użytkowanie obrabiarek skrawających sterowanych numerycznie (CNC). Od lat współpracuje z podmiotami edukacyjnymi. Poprosiliśmy Artura Grochowskiego, właściciela firmy, o podzielenie się doświadczeniem z realizacji przedsięwzięć z wybranymi szkołami. Są to Zespół Szkół Licealnych i Technicznych nr 1 w Warszawie, Zespół Szkół – Centrum Edukacji Zawodowej i Ustawicznej w Rawie Mazowieckiej, Zespół Szkół w Gorzycach oraz Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego. Przedstawicieli tych placówek również zaprosiliśmy do współpracy. Oto ich przemyślenia.
Misją mojej firmy jest dzielenie się wiedzą i doświadczeniem z zakresu automatyki, robotyki i współczesnych technik wytwarzania. W naszych działaniach jest wiele pasji, dlatego chętnie pozyskujemy nowe informacje, budujemy lub uruchamiamy urządzenia, piszemy oprogramowanie, podglądamy światowe rozwiązania i wprowadzamy je do naszej oferty. Doświadczenie w pracy dla międzynarodowych koncernów przełożyliśmy na dążenie do stałego rozwoju w firmie, co pozwala nam wprowadzać do oferty najlepsze światowe rozwiązania. Żyjemy w ciekawych czasach niesamowitego rozwoju techniki, dużych skoków wiedzy, wręcz rewolucji przemysłowej. Pociąga to za sobą konieczność kształcenia ustawicznego i dostosowania jego form do zachodzących zmian. Zawsze więc znajdzie się ktoś, kto chce przekazać nam dodatkową wiedzę i ktoś kto chętnie skorzysta z naszej.
Szkoła jest jak firma
Współczesne kształcenie zawodowe to konieczność edukacji ustawicznej. Model mistrz – czeladnik, w którym wiedza przechodziła z pokolenia na pokolenie, z pewnością pozostanie w branżowej szkole I stopnia. W dziedzinie techniki trzeba jednak wypracować inną formułę. Tu sprawdza się relacja tutor – osoba poszukująca wiedzy. Współczesny nauczyciel powinien zarażać pasją, nakierowywać, wskazywać narzędzia poznawcze, opowiadać o możliwościach, umożliwić samokształcenie czy organizować część procesu edukacji w szkole. Co warte podkreślenia, przyrost wiedzy następuje w takim tempie, że uczący się, zainteresowany najnowszą techniką, może zdobyć wybraną wiedzę jednocześnie ze swoim nauczycielem, ponieważ „jeszcze wczoraj” jej nie było i tutor nie miał możliwości jej poznać. Przewagą nauczyciela jest jego doświadczenie życiowe, które sytuuje go na stanowisku lidera grupy zdobywców umiejętności. W wyniku subiektywnej analizy doszliśmy w firmie Mechatronik do następujących wniosków:
  • Dobra szkoła jest jak firma, musi być oparta na pasji i liderach.
  • Szkoła musi być zarządzana jak współczesne przedsiębiorstwo – zadaniowo.
  • Można zarządzać szkołą jak firmą, która pozwala na rozwój pasji pracowników i jednocześnie zarabia na kompetencjach pracowników.
  • Pieniądze to nie wszystko, bo chociaż są przydatne do osiągnięcia celu (np. pozyskania sprzętu technodydaktycznego czy pokrycia kosztów szkoleń), to nie rozwiążą problemów, jeżeli zabraknie nauczycieli zawodu.
  • Stała współpraca między jednostkami edukacyjnymi a firmą przynosi korzyści obu stronom.
  • Szkoły prowadzące kształcenie zawodowe muszą prowadzić tworzone w ścisłej współpracy z przemysłem specjalizacje, które będą wyróżniać ich ofertę na rynku edukacyjnym.
  • Ewaluacja programów nauczania musi nadążać za potrzebami lokalnego rynku pracy.
Dyrektor dobrej szkoły to więc menedżer walczący o ucznia atrakcyjnym „produktem”, czyli wyjątkową na lokalnym rynku ofertą edukacyjną, skorelowaną z potrzebami miejscowego rynku pracy. Przygotowanie takiego produktu – trzymając się analogii do przemysłu – wymaga dobrych liderów i efektywnych pracowników (tj. nauczycieli), bazy produkcyjnej (środków technodydaktycznych) i planu rozwoju (programu nauczania). W praktyce oznacza to, że menedżer musi przygotować wieloletni plan rozwoju szkoły z opcją modyfikacji wybranych składowych w przypadku zmian na rynku. Jak widać, zbudowanie marki szkoły z atrakcyjną ofertą edukacyjną nie jest zadaniem do zrealizowania w krótkim okresie.
Analizując ośrodki edukacyjne, z którymi zamierzamy współpracować, robimy na własne potrzeby ich nieformalne audyty i określamy, gdzie są, czego im potrzeba i czy jesteśmy w stanie zrobić coś razem z korzyścią dla klienta. Naszym partnerom proponujemy wieloletnią współpracę w zakresie zapewnienia jakości kształcenia i dostarczania najnowszej wiedzy o zmianach w technice. Znaczenia nie mają wielkość szkoły, jej lokalizacja czy aktualne możliwości nabywcze, a jedynie otwartość i chęć wprowadzania zmian.
Działania dla edukacji i ofertę firmy Mechatronik chciałbym omówić na przykładzie współpracy z czterema placówkami. To szkoły, które w różnych warunkach odnoszą spektakularne sukcesy, wyróżniają się w swojej lokalizacji, a nawet w kraju, stawiając na zmiany w edukacji zawodowej przez standaryzację kształcenia, kwalifikacje rynkowe i wykorzystanie funduszy europejskich.
Zespół Szkół Licealnych i Technicznych nr 1 w Warszawie
Wchodzące w skład ZSLiT Technikum Mechatroniczne nr 1 to szkoła, w której jakość kształcenia jest na bardzo wysokim poziomie, czego dowodzi pozycja lidera w dwóch ostatnich latach w rankingu techników miesięcznika „Perspektywy”. Co ważne, dla dyrekcji i pracowników szkoły ten wynik nie był celem samym w sobie, tylko jednym z efektów wieloletnich działań podnoszących jakość kształcenia i pracy z każdym uczniem, również tym zdolnym.
Od dziesięciu lat realizujemy wspólnie zadania, które wynikają ze strategii przyjętej przez radę pedagogiczną, prowadzoną przez Sławomira Kasprzaka, dyrektora szkoły. Placówka stawia na standaryzację i potwierdzanie przez uczniów dodatkowych kwalifikacji. Absolwenci opuszczają więc mury szkoły nie tylko ze świadectwem, ale również z grubym portfolio certyfikatów i świadectw ukończenia kursów z zakresu umiejętności poszukiwanych na rynku. Na przykład wprowadzenie Akademii Cisco wyrównało poziom kształcenia informatycznego. Uczniowie kończą też kursy CAx z zakresu posługiwania się wybranymi programami CAD/CAM.
Od września 2019 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej zaproponowało szkołom powrót do specjalizacji, tym razem opartych na kwalifikacjach rynkowych. Tymczasem już od grudnia 2019 r. uczniowie ZSLIT nr 1 mają do wyboru aż 12 programów specjalizacji – po sześć dla zawodów technik informatyk i technik mechatronik. Zostały one przygotowane przez firmy współpracujące ze szkołą, co zapewniło absolwentom zatrudnienie, a firmom – świetnych pracowników.
Co zrobiliśmy dla szkoły?
  • Przekazaliśmy opis kwalifikacji rynkowych opracowanych na potrzeby ZRK z zakresów: programowania obrabiarek CNC, użytkowania obrabiarek CNC oraz jeszcze niezgłoszonej – eksploatacji układów hydraulicznych i elektrohydraulicznych. Na podstawie tej ostatniej, którą firma Mechatronik opisała wspólnie z dr. inż. Jarosławem Białym z Bosch Rexroth, opracowano w szkole program nauczania specjalizacji hydrotronika.
  • Podjęliśmy się kształcenia uczniów na specjalności programowanie obrabiarek CNC.
  • W ostatnich latach, w ramach projektów realizowanych z programów finansowanych przez UE, prowadziliśmy dla uczniów wiele szkoleń poświęconych programowaniu sterowników PLC, robotyce i hydraulice siłowej.
  • Zaproponowaliśmy uczniom staże w okresie wakacji oraz udział w wytwarzaniu naszych produktów w trakcie roku szkolnego. Dzięki temu w czasie kolejnych wakacji uczniowie – jako doświadczeni pracownicy – mogą odbywać staże płatne.
  • Uczniowie szkoły zostali wybrani przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji do reprezentowania Polski w prestiżowym konkursie umiejętności zawodowych WorldSkills. Wspieraliśmy ich i przygotowaliśmy do zawodów w naszym laboratorium.
Nam natomiast współpraca z ZSLiT w Warszawie pozwoliła na sprawdzenie opracowań czy wypracowanie nowych rozwiązań, które po testach możemy oferować innym szkołom.
Zespół Szkół – Centrum Edukacji Zawodowej i Ustawicznej w Rawie Mazowieckiej
Dyrektor placówki Radosław Kaźmierczak postawił na rozwój bazy dydaktycznej oraz standaryzację szkoleń dzięki pieniądzom z projektów unijnych, pozyskiwanym przez zespół pod kierownictwem Agaty Lipskiej. Jeszcze kilka lat temu warsztaty szkoły kwalifikowały się do rozbiórki. Dzisiaj to chluba placówki z wieloma pracowniami technicznymi, wyposażonymi w najnowsze stanowiska technodydaktyczne. Tak przygotowane zaplecze jest wykorzystywane zarówno w formalnym procesie dydaktycznym, jak i w trakcie – realizowanych w ramach projektów unijnych – szkoleń, kursów czy prezentacji dla uczniów i nauczycieli. Centrum stawia też na dodatkowe kwalifikacje uczniów, poświadczone certyfikatami zewnętrznymi. Młodzi ludzie zdobywają uprawnienia SEP oraz certyfikaty potwierdzające umiejętność programowania obrabiarek CNC, wydawane przez Izbę Przemysłowo-Handlową w Dreźnie (IHK Dresden).
Warto wspomnieć, że uczniowie uczestniczący w szkoleniach finansowanych z funduszy unijnych musieli odbyć staże zawodowe. Dla dużej grupy zorganizowaliśmy je na miejscu, wychodząc z założenia, że ważna jest forma realizacji pracy, a nie miejsce. Wynajęliśmy pomieszczenia, w których zorganizowaliśmy produkcję na wzór naszych pomieszczeń w warszawskiej siedzibie. Uczniowie przychodzili na osiem godzin. Pracowali w trybie dwuzmianowym. W programie uczestniczyli też nasi pracownicy, którzy byli odpowiedzialni za produkcję urządzeń z naszej oferty. Uczniowie mogli więc obserwować ich pracę i w pewnym zakresie im pomagać. Oczywiście, część wyrobów, na których uczniowie np. uczyli się lutować, kleić, ciąć itp., nie mogła być wprowadzona na rynek.
Co zrobiliśmy dla szkoły?
  • Zapewniliśmy doradztwo w zakresie wyposażenia wybranych pracowni technicznych.
  • Przeprowadziliśmy szkolenia dla nauczycieli i uczniów.
  • Zapewniliśmy miejsca dla uczniów – stażystów.
  • Szkoła kupiła, w ramach zamówień publicznych, wybrane produkty z naszej oferty.
Korzyścią dla naszej firmy było to, że szkolenia dla uczniów pozwoliły nam na kolejne testy programów kursów oraz testowanie naszego autorskiego oprogramowania RobLAB. To narzędzie przygotowane do kształcenia w zakresie budowy, programowania i sterowania robotami dydaktycznymi. Wartością edukacyjną programu jest możliwość pełnej konfiguracji modelu robota i modyfikacji parametrów oraz algorytmów sterowania.
Zespół Szkół w Gorzycach
To nietuzinkowa duża szkoła w małej miejscowości na Podkarpaciu, położona na obszarze rolniczym, między Sandomierzem a Tarnobrzegiem. Znajduje się więc z daleka od wielkiego przemysłu i teoretycznie nie powinna mieć większych szans na bycie wyjątkową. Pasja dyrektora Krzysztofa Komórkiewicza i wicedyrektora Jarosława Augustynowicza oraz członków rady pedagogicznej spowodowała jednak, że jest to rozpoznawalna w regionie placówka, która stała się szkołą pierwszego wyboru nie tylko dla miejscowych, ale również dla uczniów z Tarnobrzega, Ukrainy i Białorusi.
Szkoła od wielu lat uczy obsługi obrabiarek konwencjonalnych i obrabiarek CNC. Jarosław Augustynowicz razem z przedstawicielami naszej firmy, Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego oraz Instytutu Badań Edukacyjnych działał w zespole opisującym kwalifikacje rynkowe z zakresu CNC. Świetnie wyposażona w ramach Projektu „Regionalne Centrum Transferu Nowoczesnych Technologii Wytwarzania” placówka otworzyła kierunek mechatronika. Mamy swój udział w konsultacjach oferty sprzętu technodydaktycznego, oprogramowania i szkoleń. Jarosław Augustynowicz współpracuje także ze Wschodnim Sojuszem Motoryzacyjnym skupiającym zakłady przemysłu motoryzacyjnego z regionu. Sojusz, jako polski reprezentant, uczestniczy w międzynarodowym projekcie DRIVES, w ramach którego opracowywane są kwalifikacje dla przemysłu automotive w Europie.
Tuż za ogrodzeniem placówki siedzibę ma jeden z oddziałów firmy Federal Mogul – członka Wschodniego Sojuszu Motoryzacyjnego i potentata produkcji tłoków samochodowych. To świetny pracodawca dla operatorów maszyn CNC, posiadający na swoich zautomatyzowanych liniach roboty. Zarząd przedsiębiorstwa jest życzliwy dla edukacji, otwarty na współpracę i zaangażowany w proces kształcenia kadr.
Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego
Na koniec lider w obszarze edukacji zawodowej, na czele z charyzmatycznym dyrektorem Januszem Moosem i grupą ekspertów, doradców oraz metodyków w wielu obszarach techniki. To instytucja, która – zgodnie ze swoim statutem – kompleksowo pomaga szkołom przez wsparcie nauczycieli, rad pedagogicznych i organizację kształcenia praktycznego uczniów oraz ustawicznego dorosłych, z uwzględnieniem najnowszych technik i technologii.
Centrum zarządzane jest tak dobrze, że w kolejnych latach nagradzane było tytułem Lidera Zarządzania Zasobami Ludzkimi w kategorii małych i średnich firm. To dzięki współpracy z ŁCDNiKP firma Mechatronik przystąpiła do opracowania wybranych kwalifikacji rynkowych, a wcześniej wybranych zawodów, do Krajowego Standardu Kompetencji Zawodowych czy programów nauczania. Każdy kontakt i rozmowa z dyrektorem Januszem Moosem to intensywny kurs edukacji zawodowej lub efektywna weryfikacja opracowanych pomysłów dla edukacji. Omówione, czasami nawet zrecenzowane, pomysły dzięki uprzejmości Janusza Moosa mamy możliwość prezentować we wspólnych publikacjach oraz podczas konferencji organizowanych przez ŁCDNiKP. Obserwację, jak dyrektor motywuje kolejne grupy do realizacji zadań oraz wdrożone przez niego metody organizacji działań z przyjemnością przenoszę do firmy Mechatronik. My w ramach tej współpracy wnosimy natomiast inżynierską wiedzę z zakresu naszej działalności oraz podsuwamy kolejne nowatorskie pomysły na projekty edukacyjne.
Przedstawione studia przypadków pokazują, jak w rożnych częściach naszego kraju dobre szkoły osiągają sukces dzięki dostosowywaniu kształcenia zawodowego do wymagań przemysłu. Ich przykłady uzmysławiają, jak ważna jest standaryzacja kwalifikacji oraz że nowoczesne wyposażenie jest niezbędne, ale jednocześnie niewystarczające do osiągnięcia sukcesu. Prezentują też, jak wiele czasu musimy poświęcić na analizę i wsparcie szkolenia dla edukacji zawodowej, aby nasza oferta była dopasowana do oczekiwań rynku, a także – co najważniejsze – jak wiele radości daje nam nasza praca.
Artur Grochowski

 

SŁAWOMIR KASPRZAK
DYREKTOR ZESPOŁU SZKÓŁ LICEALNYCH I TECHNICZNYCH NR 1 W WARSZAWIE

Nasza współpraca z firmą Mechatronik rozpoczęła się w 2002 r., jeszcze zanim w klasyfikacji zawodów pojawił się zawód technik mechatronik. Wówczas wsparcie zyskali uczniowie liceum profilowanego o specjalności mechatronicznej. Od 2004 r. firma nieprzerwanie towarzyszy Technikum Mechatronicznemu nr 1 w Warszawie w rozwijaniu kształcenia w zawodzie technik mechatronik. Dziś nasza szkoła należy do ścisłej czołówki techników w Polsce – w 2019 r. i 2020 r. zwyciężyła w opiniotwórczym rankingu miesięcznika „Perspektywy”. Sukcesy szkoły byłyby niemożliwe bez wielopłaszczyznowej współpracy z takimi partnerami, jak przedsiębiorstwo Artura Grochowskiego. W ramach grup patronackich zainteresowani uczniowie mają możliwość odbywania praktyk zawodowych i staży letnich, nabywania dodatkowych umiejętności, a po ukończeniu szkoły – podjęcia pracy.
Mechatronik współorganizuje także wycieczki dydaktyczne dla małych grup uczniów, by poznali nowoczesne technologie, procesy technologiczne, park maszynowy oraz zadania zawodowe. Artur Grochowski opiniuje propozycje kolejnych programów nauczania zawodu technik mechatronik przygotowanych przez nauczycieli kształcenia zawodowego, a także często uczestniczy w ich przygotowaniu.
Przedsiębiorstwo wspiera uczniów w zdobywaniu dodatkowych umiejętności w zawodzie w ramach tzw. zajęć specjalizacyjnych, w tym bierze udział w tworzeniu programów takich zajęć. Na szczególną uwagę zasługuje współpraca ze szkołą przy realizacji projektów finansowanych z funduszy europejskich. W sierpniu 2019 r. uczniowie naszej szkoły reprezentowali Polskę w prestiżowym konkursie WorldSkills w Kazaniu. Firma wsparła ich merytorycznie i sprzętowo, co w znacznym stopniu przyczyniło się do bardzo dobrego przygotowania naszych reprezentantów. Artur Grochowski wspiera nas także w doskonaleniu nauczycieli kształcenia zawodowego oraz przyjmuje ich na obowiązkowe staże zawodowe. Pomaga w doposażeniu pracowni szkolnych w pomoce dydaktyczne, konsultuje planowane zakupy, a także wypożycza specjalistyczny sprzęt. Nieoceniona jest również jego pomoc przy organizacji egzaminów zawodowych. Uczestniczy w corocznych konferencjach dla pracodawców i zabiera głos w panelach dyskusyjnych.

AGATA LIPSKA
NAUCZYCIEL W ZESPOLE SZKÓŁ – CENTRUM EDUKACJI ZAWODOWEJ I USTAWICZNEJ IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W RAWIE MAZOWIECKIEJ

Początki współpracy z firmą Mechatronik przypadają na rok szkolny 2011/2012, kiedy pojawiła się propozycja wprowadzenia nowego kierunku kształcenia – technik mechatronik. Przedsięwzięcie, wspierane w ramach projektu ponadnarodowego „Mechatronik zawód przyszłości”, zrealizowaliśmy w odpowiedzi na potrzeby lokalnych pracodawców. Wdrożenie innowacyjnego programu nauczania w dziedzinie dla nas nowej (dotychczas kształciliśmy w zawodach związanymi z branżami mechaniczną i motoryzacyjną) było nie lada wyzwaniem. Szukaliśmy partnerów do współpracy. Najpierw były to firmy Herco z Cielądza i Metalbud z Rawy Mazowieckiej, niemiecka szkoła partnerska Berufsschulzentrum z Dessau oraz Łódzkie Centrum Doskonalenia i Kształcenia Praktycznego. Od nich uczyliśmy się i czerpaliśmy pomysły.
Firma Mechatronik wniosła we współpracę z naszą szkołą nową jakość, mobilizując do podejmowania coraz poważniejszych wyzwań. Na przykład w roku szkolnym 2013/2014 wzbogaciliśmy ofertę kształcenia o kolejny zawód: operator obrabiarek skrawających. Artur Grochowski – założyciel i właściciel firmy – zawsze traktuje nasze potrzeby priorytetowo. Od wielu lat doradza, tłumaczy, prezentuje i wyjaśnia sposoby wykorzystania specjalistycznego sprzętu i oprogramowania w trakcie zajęć zawodowych w zawodzie technik mechatronik. Wspiera nauczycieli i wsłuchując się w pomysły naszych uczniów, uczestniczy w przygotowywaniu programów nauczania.
Z pomocą firmy Mechatronik doskonalimy bazę technodydaktyczną, wzbogacamy ofertę kształcenia oraz przygotowujemy uczniów do egzaminów zawodowych i konkursów. Dzięki tej współpracy mamy wiele okazji do promowania kształcenia zawodowego poprzez pokazy umiejętności mechatronicznych naszych uczniów, np. w czasie dni otwartych czy targów edukacyjnych. Wszystkie te działania podnoszą prestiż szkoły, zapewniają stałe zainteresowanie kształceniem w kierunkach mechatronicznych, a co najważniejsze – dają motywację do nauki i pracy w branży mechatronicznej. Cieszy więc fakt, że nasza szkoła, która znajduje się w małym mieście, może specjalizować się w edukacji mechatronicznej, dysponując najnowocześniejszym wyposażeniem dydaktycznym. Wzorcowa współpraca z firmą Mechatronik przyczyniła się do podjęcia inicjatyw dotyczących innych zawodów. Wspólnie z pracodawcami zrealizowaliśmy już 14 projektów unijnych, które objęły kształcenie w zawodach z branż: gastronomiczno-hotelarskiej, motoryzacyjnej, informatycznej, handlowej i budowlanej. Uczniowie korzystają z kilkunastu nowocześnie wyposażonych pracowni i zmodernizowanych warsztatów. Mają zapewnione kursy zawodowe, zajęcia specjalistyczne zawodowe i językowe, płatne staże lub praktyki.

JAROSŁAW AUGUSTYNOWICZ
WICEDYREKTOR ZESPOŁU SZKÓŁ IM. POR. JÓZEFA SARNY W GORZYCACH

Jestem inżynierem mechanikiem, więc zawsze w sposób naturalny dążyłem do tego, aby kształcenie zawodowe odpowiadało na potrzeby współczesnego przemysłu. Współpracując z Polskim Stowarzyszeniem Upowszechniania Komputerowych Systemów Inżynierskich ProCAx, poznałem Artura Grochowskiego. To pełen inwencji człowiek, któremu na sercu leżą rozwój mechatroniki i robotyki, kształcenie w zakresie programowania obrabiarek CNC oraz rozwój nowoczesnych technik wytwarzania. Gdy w 2012 r. w ramach projektu „Regionalne Centrum Transferu Nowoczesnych Technologii Wytwarzania – powiat tarnobrzeski” CKP Gorzyce kupowało sprzęt, Artur Grochowski okazał się bardzo pomocnym konsultantem, wskazując taki, który był najodpowiedniejszy do celów edukacyjnych. Istotne dla nas było to, aby maszyny i urządzenia miały cechy tych, jakimi dysponuje przemysł w naszym regionie, a jednocześnie spełniały wymogi dydaktyczne i cechowały się wysokim stopniem bezpieczeństwa, niezawodności oraz możliwością wizualizacji realizowanych na nich procesów. Dzięki temu, że Artur Grochowski świetnie zna rynek, jego pomoc okazała się nie do przecenienia.
Obecnie zakres naszej współpracy jest już o wiele szerszy. Z firmą Mechatronik organizowaliśmy wiele szkoleń poświęconych obsłudze i programowaniu maszyn CNC. Współorganizowaliśmy konferencje popularyzujące kształcenie zawodowe z zakresu mechatroniki oraz CNC. Ich zadaniem było także zbliżenie edukacji do przemysłu oraz pokazanie przedstawicielom biznesu, na czym polega proponowana przez nas nowoczesna edukacja. Współuczestniczyliśmy w opracowaniu nowych kwalifikacji w zakresie obsługi i programowania maszyn CNC na potrzeby Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.
Nasza szkoła ściśle współpracuje też ze Wschodnim Sojuszem Motoryzacyjnym, skupiającym zakłady przemysłu motoryzacyjnego z naszego regionu. Sojusz jest przedstawicielem Polski w międzynarodowym projekcie DRIVES. W ramach tego projektu opracowujemy 60 kwalifikacji dla branży automotive w Europie. Dzięki tej współpracy możemy z wyprzedzeniem planować i wprowadzać nowe kierunki kształcenia uwzględniające rozwój elektromobilności, która jest ściśle związana z rozwojem systemów mechatronicznych.
Kapitalne znaczenie dla poprawy jakości kształcenia zawodowego ma powiększanie bazy dydaktycznej o nowoczesne urządzenia, np. miniaturowe zrobotyzowane linie produkcyjne posiadające cechy obiektów rzeczywistych, nowoczesne systemy mechatroniczne. W tym zakresie cenna będzie dalsza współpraca z firmą Mechatronik, której wsparcie – w moim odczuciu – dla rozwoju szkoły oraz rozwoju edukacji zawodowej w ogóle jest nie do przecenienia.

JANUSZ MOOS
DYREKTOR ŁÓDZKIEGO CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO

Wyniki badań, które Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji ŁCDNiKP przeprowadzało już wielokrotnie, sytuują branżę mechatroniczną na jednym z pierwszych miejsc wśród tych sektorów, których zapotrzebowanie na pracowników jest i będzie w najbliższej przyszłości bardzo duże. Nasze centrum dostrzegło tę prawidłowość już dawno. Edukacją mechatroniczną zajmujemy się bowiem od kilkudziesięciu lat. Zorganizowaliśmy na ten temat około 2 tys. warsztatów, konferencji i seminariów. Ogólnopolskie konferencje dotyczące mechatroniki przygotowaliśmy już w latach 90. Wówczas też utworzyliśmy pierwszą w Polsce pracownię edukacji mechatronicznej, a także pracowaliśmy nad projektami dotyczącymi programowania i użytkowania obrabiarek sterowanych numerycznie CNC. Właśnie Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego otrzymało pierwszą taką obrabiarkę. Była to nagroda w konkursie Ministerstwa Edukacji Narodowej. Już wiele lat temu w naszej placówce została też zainstalowana pierwsza w Europie elastyczna zautomatyzowana linia technologiczna o charakterze dydaktycznym, która znakomicie funkcjonuje do tej pory. W kolejnych latach w naszym centrum zamontowane zostały również stacje techniczno-dydaktyczne dotyczące takich dziedzin, jak np. robotyka, akwatronika, tekstronika, inteligentny dom, mechatronika pojazdowa i energia odnawialna. Zajmujemy się także zarządzaniem produkcją. Projekt z tego zakresu był jednym z realizowanych we współpracy z Mechatronikiem – firmą Artura Grochowskiego, z którą współpracujemy od chwili jej powstania, czyli od 2004 r.
Z Mechatronikiem, firmą o wielkim znaczeniu dla edukacji mechatronicznej, związaliśmy się nie tylko formalnie, ale też emocjonalnie. Wynika to z tego, że Artur Grochowski prowadził w ŁCDNiKP mnóstwo zajęć w ramach kilku projektów, np. „Programowanie obrabiarek sterowanych numerycznie – dziś staż, jutro praca”, „Fabryka robotów fabryką wiedzy i umiejętności”, „Integracja przemysłu i edukacji – kontynuacja”, „Mechanik taboru tramwajowego”, „Programowanie obrabiarek sterowanych numerycznie – dziś staż, jutro praca (edycja 2)”,„Napęd przyszłości – napędem twojej kariery” i „Energia przyszłości – energią twojej kariery”.
Artur Grochowski to mechatronik z dużym zacięciem dydaktycznym, spełniający wszystkie wymagania stawiane innowatorom i będący kreatorem wielu rozwiązań w edukacji mechatronicznej. Pamiętam naszą współpracę nad procesami dotyczącymi uznania programowania i użytkowania obrabiarek sterowanych numerycznie CNC jako kwalifikacji rynkowych.
Właściciel firmy Mechatronik był przez nas wielokrotnie honorowany, np. podczas dorocznego wydarzenia Podsumowanie Ruchu Innowacyjnego w Edukacji. Otrzymał m.in. tytuły Lidera w Edukacji, Kreatora Innowacji, a także najwyższe trofeum – statuetkę Skrzydła Wyobraźni. Został również uhonorowany statuetką Łódzkie Łabędzie jako laureat konkursu prezydenta Łodzi „Pracodawca kreujący i wspierający edukację”.

Mateusz Dąbrowski i Przemysław Krasnodębski , reprezentanci Polski w konkursie WorldSkills
w Kazaniu w 2019 r. w konkurencji mechatronika, trenują na MiniLAB 200.

W trakcie programowania linii przemysłowej MiniLAB 100

 

Wybrane zestawy edukacyjne oferowane przez firmę Mechatronik

Zestaw edukacyjny dla technika mechatronika z zakresu automatyki

Do nauki podstaw pneumatyki i elektropneumatyki firma proponuje zestawy montowane na aluminiowych płytach profilowanych, zbudowane na podzespołach światowych producentów. Do płyt można dodać nadstawki lub całe stoły laboratoryjne. Stanowiska można dowolnie konfigurować. Firma Mechatronik przygotowała m.in. zestawy zgodne z wymaganiami dotyczącymi stanowisk egzaminacyjnych, tzw. zestawy podstawowe. Można je rozszerzyć o elementy przydatne do pełnego kursu z danego zakresu.
Oferta obejmuje dwa typoszeregi wielkości siłowników i dobrane do nich pozostałe komponenty. Zestawy mogą być mocowane do płyty na prostych kątownikach lub adapterach ułatwiających montaż i dających dodatkowe możliwości, m.in. ustawienie kątowe podzespołów. W zależności od wielkości podzespołów można je mocować na płytach aluminiowych z rowkiem o szerokości 8 mm lub 5 mm. Elementy wymagające podłączenia elektrycznego są zakończone przewodem z izolowanymi tulejkami. Można je wielokrotnie mocować w złącza skręcane lub zaciskane. W ofercie są też interfejsy ułatwiające grupowanie sygnałów i przekazywanie ich np. do sterowników PLC przewodem lub wybraną siecią przemysłową. Osoba prowadząca szkolenie ma też możliwość zastosowania popularnego złącza na szynę DIN35.
Połączenia elektryczne realizowane są na płytach z HPL o wysokości A4. To rozwiązanie stosowane jest również przez wielu innych producentów sprzętu dydaktycznego. Płyta może zarówno leżeć na blacie stołu, jak i zostać zamontowana w systemie stelaża pionowego. Sterowniki PLC montowane są na płytach skośnych lub A4. Zazwyczaj wraz ze sterownikiem firma Mechatronik sprzedaje interfejs sterownika, który pozwala na przyłączenie interfejsów urządzeń wykonawczych za pomocą jednego przewodu.
Te same interfejsy są montowane na modułach minilinii produkcyjnych MiniLAB 100 i MiniLAB 200.Wwybranych przypadkach przydatny jest zadajnik sygnałów – analogowo-cyfrowy przeznaczony do stanowisk egzaminacyjnych z zakresu PLC lub cyfrowy zaimplementowany w interfejsie urządzeń wykonawczych.
Tak dobrana oferta pozwala na przekazanie wiedzy z zakresu pneumatyki, elektropneumatyki oraz sterowania elektrycznego. Doskonale sprawdza się też podczas kursów z programowania PLC.
Do kształcenia w zakresie budowy, eksploatacji i programowania urządzeń mechatronicznych firma przygotowała linię przemysłową o wielkości umożliwiającej pracę na stole laboratoryjnym z zachowaniem funkcjonalności oraz możliwości kontrolowania za pomocą sterowników PLC, jak również z aplikacji RobLAB. Uczniowie mogą w ten sposób nauczyć się obsługi m.in.: podajników liniowych, stolików obrotowych, manipulatorów 2D i 3D, manipulatorów kartezjańskich, ramion robotów, urządzeń nakładających pasty i kleje czy obrabiarek CNC.
Ofertę sprzętu uzupełniają oprogramowanie oraz propozycja szkoleń dla nauczycieli i uczniów. Sztandarowym produktem jest tu program RobLAB. Początkowo służył do sterowania wyłącznie robotem RobTRAIN. Teraz może sterować innymi robotami, w tym Dobot Magician, a także robotami typu delta czy SCARA. Programowanie robotów i manipulatorów odbywa się w języku Melfa Basic oraz G-kod.W kolejnych etapach rozwoju program wzbogacono o obiekty 2D, które za pomocą interfejsu MixLAB można kontrolować dowolnym sterownikiem PLC. Jeśli klient posiada sterowniki Siemens S7-1200, interfejs zastępuje zwykłe złącze ethernetowe. Obiektami 2D można także sterować za pomocą języka Grafcet. Ten moduł zaimplementowano z myślą o osobach przygotowujących się do egzaminu ELM06, podczas którego znajomość budowania algorytmów w Grafcet jest niezbędna. Najnowszą wersję programu RobLAB wzbogacono o modele 3D wszystkich stacji MiniLAB. Program posiada obszerną pomoc oraz filmy multimedialne ułatwiające samodzielne budowanie wiedzy przez kursanta.

Zestaw edukacyjny dla technika mechatronika z zakresu elektroniki


Wspomagany komputerowo system UniTrain firmy Lucas-Nülle to unikatowe na świecie narzędzie będące poszerzeniem możliwości edukacji na obszary elektrotechniki i elektroniki przez układy mikroprocesorowe, energię odnawialną czy autotronikę. Podstawę zestawu stanowi moduł bazowy, tj. inteligentny interfejs pomiarowy z opcją wejścia-wyjścia oraz możliwością pomiaru analogowego i cyfrowego, a także z modułem eksperymentalnym podłączanym do komputera. Do modułów eksperymentalnych „wpinane” są kursy, a na komputerze instalowane jest oprogramowanie LabSoft z wirtualnymi przyrządami pomiarowymi oraz kursami. Wirtualne zasilacze czy generatory dają rzeczywiste sygnały sterujące, w tym dowolny przebieg generowany przez generator arbitralny. Wirtualne przyrządy pomiarowe, takie jak mierniki czy oscyloskopy, obrazują sygnały obiektów badanych na kartach pomiarowych. Każdy kurs zawiera wprowadzającą podstawę teoretyczną oraz opis przeprowadzenia eksperymentu. Dodatkowy moduł programu pozwala w prosty sposób wygenerować sprawozdania z przeprowadzonych badań. Te zaś, opatrzone opisem doświadczenia, ułatwiają ocenę pracy kursanta oraz obiektywną ocenę postępów w szkoleniu. System elektroniczny pozwala monitorować przyrost wiedzy kursanta oraz symulować usterki badanego układu.
Wybrane tematy kursów:
  • elektrotechnika,
  • elektronika,
  • telekomunikacja,
  • systemy RFID,
  • energia odnawialna,
  • sterowniki PLC,
  • systemy mikroprocesorowe,
  • mechatronika.
Uzupełnieniem zestawu jest program TINA, który pozwala na projektowanie układów elektronicznych oraz prowadzenie symulacji działania zbudowanego układu. Dodatkowe moduły programu umożliwiają zaprojektowanie obwodu drukowanego na podstawie schematu elektronicznego oraz przygotowanie plików niezbędnych do wyprodukowania obwodu drukowanego.

Zestaw edukacyjny dla technika mechatronika z zakresu hydrauliki siłowej

Bazuje on w dużej mierze na ofercie firmy Bosch Rexroth, uzupełnionej o zestaw hydrauliki transparentnej i oprogramowanie do projektowania i symulacji układów hydraulicznych i elektrohydraulicznych. Do zestawu można dokupić podręczniki. Zestaw, jak opisano w artykule, posłużył do stworzenia pracowni do zajęć w ramach specjalizacji z hydrotroniki (hydrauliki siłowej) w ZSLIT nr 1 w Warszawie. Jest więc gotowym pakietem dla szkół, które chcą uruchomić specjalizację z tego obszaru. Zestaw hydrauliki transparentnej zawiera standardowe elementy hydrauliki siłowej stosowane w przemyśle, takie jak siłowniki, zawory, dławiki, elementy logiczne czy silniki hydrauliczne. Są one wykonane z bezbarwnego tworzywa sztucznego. Układ zasilany jest ze specjalnie przygotowanego agregatu hydraulicznego olejem barwionym na czerwono. Dzięki temu uczestnik kursu widzi, co dzieje się wewnątrz urządzeń oraz może obserwować przepływ medium. To idealne narzędzie poznawcze do przedstawienia podstaw sterowania. Ułatwia też wyjaśnienie, jak działają urządzenia pneumatyczne. Zestaw pozwala na wprowadzenie uczniów w świat sterowania i przepływu, a kolejne zaawansowane funkcje (np. multiplikacja ciśnienia) możliwe są do zbadania na układach firmy Bosch Rexroth.