7 listopada 2023 r. w siedzibie Związku Rzemiosła Polskiego odbyła się uroczysta gala „Dzień Mistrza Nauczyciela Zawodu w Rzemiośle” – to szczególne wydarzenie dla całego środowiska. Rzemieślnicy mają olbrzymi wkład w rozwój dualnego kształcenia zawodowego w Polsce – prawie połowa absolwentów branżowej szkoły I stopnia to ich wychowankowie.
Nauka w rzemiośle jest powszechną, klasyczną metodą zdobywania umiejętności i kwalifikacji zawodowych w Polsce. Ważną rolę w jej popularyzacji odgrywają nie tylko zakłady rzemieślnicze, ale także organizacje rzemiosła: cechy, izby rzemieślnicze i Związek Rzemiosła Polskiego.
Organizacje rzemiosła wiele uwagi poświęcają edukacji zawodowej, ponieważ szkolą przyszłe wykwalifikowane kadry dla rzemieślników i innych uczestników życia gospodarczego. To z inicjatywy cechów i izb rzemieślniczych powstały rzemieślnicze szkoły branżowe, które są odpowiedzią na występującą w szkołach publicznych tendencję do zmniejszania liczby godzin przeznaczonych na zajęcia praktyczne na rzecz kształcenia ogólnego.
23 tys. rzemieślników realizuje kształcenie dualne
Izby rzemieślnicze i 455 cechów sprawują obecnie nadzór nad przebiegiem przygotowania zawodowego niemal 72 tys. uczniów. Z kolei 23 tys. rzemieślników realizuje dualne kształcenie zawodowe. Co roku do egzaminów czeladniczych przystępuje około 29 tys. kandydatów, w tym uczniowie szkół branżowych, a 1570 osób rocznie uzyskuje dyplomy mistrzowskie, cenione i uznawane w kraju i za granicą.
Zgodnie z danymi Związku Rzemiosła Polskiego najczęściej egzaminy odbywają się w takich zawodach, jak: fryzjer (5243 osoby), mechanik pojazdów samochodowych (5718), kucharz (2506), cukiernik (1798), stolarz (1637), elektryk (1339), monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie (1044), ślusarz (973), monter sieci i instalacji sanitarnych (966), co stanowi 74 proc. wszystkich egzaminów czeladniczych. Młodzież kształci się też w zawodach unikatowych. Według raportu „Rzeczy i ludzie. Tożsamości polskiego rzemiosła”, opracowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości we współpracy z Uniwersytetem SWPS, część zawodów rzemieślniczych, które niedawno zagrożone były wyginięciem, są dziś często świadomym, zaplanowanym, pierwszorzędnym wyborem edukacyjno-zawodowym młodzieży kończącej szkołę podstawową. Dotyczy to zwłaszcza zawodów związanych z naprawami oraz wytwarzaniem artykułów kaletniczych, ubrań i butów.
Postępująca cyfryzacja, automatyzacja i robotyzacja sprawiają, iż nauka zawodu w rzemiośle wykracza poza dotychczasowe, utarte metody i sposoby kształcenia. Na atrakcyjność zawodów rzemieślniczych wpływa więc również to, że do ich wykonywania coraz powszechniej wykorzystywane są nowoczesne technologie.
Na czym polega fenomen mistrza?
Młodzież podejmuje naukę w rzemiośle przede wszystkim ze względu na możliwość łączenia jej z pracą zarobkową. Dzięki edukacji w dualnym systemie rzemieślniczym uczeń otrzymuje wynagrodzenie i ma opłacane składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od pierwszej klasy. Okres praktycznej nauki zawodu u rzemieślnika wliczany jest również do stażu pracy.
Tym, co najbardziej przyciąga młodzież do rzemiosła, jest jednak możliwość zdobywania wiedzy i umiejętności pod okiem najlepszych fachowców w rzeczywistych warunkach występujących na poszczególnych stanowiskach pracy. W dualnym kształceniu zawodowym w rzemiośle osoba mistrza jest najważniejsza. Na czym polega jego fenomen? W odróżnieniu od tradycyjnie pojmowanej roli nauczyciela, mistrz występuje równocześnie w trzech rolach: eksperta branży, mentora życiowego oraz doradcy zawodowego. Jest przede wszystkim profesjonalistą w swym fachu: kształci uczniów, wprowadza ich w tajniki zawodu, pozwala im się rozwijać i osiągać najwyższy poziom umiejętności zawodowych. Jest również inspiratorem. Żadne książki i zajęcia teoretyczne nie zastąpią bezpośredniego kontaktu z człowiekiem, który opowie, dlaczego wykonuje taki, a nie inny zawód i jak przerodził się on w jego pasję. Jest to szczególnie ważne w przypadku uczniów, którzy chcą rozwijać zainteresowania i predyspozycje związane z umiejętnościami technicznymi. W roli doradcy zawodowego zadaniem mistrza jest rozpoznanie potencjału i zdolności tkwiących w uczniu oraz takie nim pokierowanie, aby w trakcie rozwoju zawodowego mógł obrać właściwy kurs.
Dzień Mistrza Nauczyciela Zawodu w Rzemiośle
W tym roku Związek Rzemiosła Polskiego obchodzi 90-lecie działalności. Nie sposób zatem nie wspomnieć o dorobku polskiego rzemiosła oraz roli mistrzów szkolących uczniów – zarówno w dualnym kształceniu zawodowym w rzemiośle, jak i w całym systemie oświaty.
Gala „Dzień Mistrza Nauczyciela Zawodu w Rzemiośle” to zwieńczenie aktywności, jakie Związek Rzemiosła Polskiego realizował jako zadanie publiczne w ramach Rządowego Programu Polski Inkubator Rzemiosła na lata 2021-2030. Głównym jego celem jest wzmocnienie organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła w zakresie kapitału ludzkiego i społecznego oraz potencjału instytucjonalnego w realizacji działań statutowych, w tym dotyczących rozwoju przedsiębiorczości i kształcenia dualnego.
Podczas gali mistrzom szkolącym uczniów – reprezentującym izby rzemieślnicze – wręczone zostały Medale Komisji Edukacji Narodowej przyznane jako wyraz uznania szczególnych zasług dla oświaty i wychowania, zwłaszcza w segmencie kształcenia zawodowego. Dodatkowo dyrektorzy szkół rzemiosła uhonorowani zostali listami gratulacyjnymi.
Mistrzowie szkolący uczniów to cenny kapitał rzemiosła, bo tylko oni mogą przekazać unikatową wiedzę i zaszczepiać w młodych adeptach zamiłowanie do wybranej profesji rzemieślniczej. Choć zmieniają się czasy, a technologia wkracza do rzemiosła, jedno pozostaje stałe – u podstaw zawsze jest człowiek, w tym przypadku mistrz rzemiosła.
Związek Rzemiosła Polskiego
