I Kongres Edukacji Budowlanej: Jako praktycy zauważamy dużą potrzebę wspierania kształcenia zawodowego
Rozmowa z Pawłem Kołbonem, kierownikiem Centrum Szkoleń i Współpracy z Wykonawcami w firmie Fakro
Firma Fakro od wielu lat realizuje przedsięwzięcia mające na celu rozwój i promocję edukacji zawodowej. Jednym z nich była organizowana od 2000 r. konferencja z udziałem dyrektorów szkół kształcących w zawodach związanych z budownictwem, nauczycieli akademickich oraz członków Komitetu Głównego Olimpiady Wiedzy i Umiejętności Budowlanych. W 2022 r. Fakro we współpracy z Polską Izbą Budownictwa zorganizowało I Kongres Edukacji Budowlanej. Jakie były główne cele tego przedsięwzięcia?
Ze względu na zmieniające się potrzeby i trendy edukacyjne postanowiliśmy odświeżyć formułę wydarzenia. Firma Fakro oraz Polska Izba Budownictwa od wielu lat są zaangażowane w działania związane z edukacją zawodową, a I Kongres Edukacji Budowlanej stał się tego nowym rozdziałem. Kongres to przestrzeń integrująca edukację i przedsiębiorców. W programie sporo miejsca poświęciliśmy więc zagadnieniom istotnym dla rozwoju kształcenia zawodowego w obszarze budownictwa. Podczas czterodniowego spotkania zaprezentowaliśmy swoje sukcesy, podzieliliśmy się przemyśleniami, zwróciliśmy uwagę na kwestie ważne dla edukacji adresowanej do fachowców. Po okresie nauczania zdalnego była to doskonała okazja do bezpośrednich spotkań oraz poruszenia ważnych, z perspektywy integracji edukacji i biznesu, kwestii. Kongres zgromadził prawie sto osób zainteresowanych kształceniem w branży. Wśród zaproszonych gości byli: Piotr Bartosiak, dyrektor Departamentu Strategii, Kwalifikacji i Kształcenia Zawodowego w Ministerstwie Edukacji i Nauki, Joanna Rytel-Szczęsna, naczelnik wydziału w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, oraz Ewa Szuszman, główny specjalista w Departamencie Architektury, Budownictwa i Geodezji Ministerstwa Rozwoju i Technologii, przedstawiciele Sektorowej Rady ds. Kompetencji w Budownictwie, dyrektorzy szkół budowlanych oraz reprezentanci firm z branży budowlanej, stowarzyszeń i prasy branżowej. Moderatorami paneli byli Magdalena Popielewska, dyrektor Zespołu Szkół Budowlanych w Bydgoszczy, ekspert ds. kształcenia i szkolenia zawodowego (VET) i członkini Rady Polskiej Izby Budownictwa, oraz Arkadiusz Dratwa, dyrektor Zespołu Szkół Budowlanych im. Rogera Sławskiego w Poznaniu i wiceprezes Polskiej Izby Budownictwa.
Dyrektorzy szkół prowadzących kształcenie zawodowe oraz pracodawcy, którzy realizują programy rozwoju kompetencji zawodowych, muszą się mierzyć z wieloma wyzwaniami, m.in. finansowymi, technologicznymi, związanymi z postawami uczniów czy kadry pedagogicznej. Jakie pana zdaniem są najważniejsze wyzwania edukacyjne w sektorze budownictwa?
Budownictwo ciągle się rozwija. Wprowadzane są nowe technologie, informatyzacja, BIM (Building Information Modeling). Pracownik budowlany to fachowiec, który ciągle się rozwija, doskonali, podejmuje trudne wyzwania, musi nadążyć za zmianami i sprostać nowoczesnym wymaganiom XXI wieku. To zatem wielkie wyzwanie dla szkół, które przygotowują młodych fachowców. Bez szkół budowlanych nie ma przyszłości. Jeżeli nie postawimy na kształcenie w zawodach związanych z budownictwem, to umierać będą transport, motoryzacja, informatyka, wyposażenie domów i mieszkań. Wiele technologii rozwija się bowiem dzięki wzrostowi wykorzystującego je budownictwa. To wymaga stałej, świadomej i skutecznej współpracy biznesu i edukacji. Dużymi wyzwaniami są też niewystarczająca liczba uczniów w szkołach branżowych oraz pozyskanie nauczycieli przedmiotów zawodowych – uczy coraz więcej nauczycieli emerytowanych.
Eksperci podkreślają, że pobudzanie poczucia odpowiedzialności za kształtowanie efektywnej współpracy między przedstawicielami szkół oraz przedsiębiorstw to największe wyzwanie. Nawiązuje do niego również koncepcja programowa I Kongresu Edukacji Budowlanej. Pierwsza z czterech sesji panelowych została zatytułowana „Pełna moc w czasach zmian”, a tematem kolejnej były kierunki rozwoju kształcenia zawodowego dla budownictwa w Polsce.
Podczas inauguracji kongresu uczestnicy mieli okazję wysłuchać wystąpienia Jacka Walkiewicza, psychologa, członka Stowarzyszenia Profesjonalnych Mówców, autora programów szkoleniowych i wykładów. Była to niezwykle merytoryczna i inspirująca prelekcja. Jacek Walkiewicz opowiedział swoją historię – człowieka, który wiele doświadczył i pragnie podzielić się tym z innymi. Pokazał dystans do siebie i pokorę, a także jak można uczyć się na błędach oraz to, iż każdy z nas jest „doskonały w swej niedoskonałości”. W kolejnym panelu dyskusyjnym udział wzięli Piotr Bartosiak z Ministerstwa Edukacji i Nauki, Ireneusz Wiśniewski, dyrektor Centrum Kształcenia Zawodowego w Kędzierzynie-Koźlu, członek Rady Dyrektorów Szkół Zawodowych przy Ministrze Edukacji i Nauki oraz ekspert VET, Piotr Krzywda, wizytator, koordynator ds. kształcenia zawodowego w Kuratorium Oświaty we Wrocławiu, egzaminator OKE Wrocław oraz ekspert VET, i Małgorzata Ragiel, dyrektor Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego nr 1 „Budowlanka” w Zielonej Górze. Rozmawiali o obszarach edukacji, które powinny być udoskonalone oraz dopasowane do potrzeb branży budowlanej. Podczas debaty zwrócono uwagę na potrzebę doradztwa zawodowego, promocję szkolnictwa zawodowego wśród rodziców i uczniów szkół podstawowych oraz finansowanie kształcenia zawodowego. Omówiono też ministerialny program utworzenia branżowych centrów umiejętności.
Warto podkreślić, że planowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki utworzenie 120 branżowych centrów umiejętności nie jest oceniane jednoznacznie. Na jakie aspekty tego przedsięwzięcia zwrócili uwagę uczestnicy dyskusji?
To projekt, którego beneficjentami mają być organizacje i szkoły branżowe oraz jednostki samorządu terytorialnego. Zakłada budowę bądź adaptację istniejących budynków do celów szkoleniowych i egzaminacyjnych dla 120 branż szkolnictwa zawodowego. Do zadań branżowych centrów umiejętności należeć ma m.in. udostępnianie bazy dydaktyczno‑lokalowej szkołom, uczelniom i pracodawcom, pośrednictwo w nawiązywaniu współpracy między biznesem a edukacją, wspieranie innowacji w kształceniu zawodowym, analiza zapotrzebowania na zawody i umiejętności w danej branży, prowadzenie kształcenia praktycznego dla młodzieży, podnoszenie kwalifikacji i przekwalifikowanie osób dorosłych, organizowanie szkoleń branżowych dla nauczycieli kształcenia zawodowego i nauczycieli akademickich oraz szkolenia dla instruktorów praktycznej nauki zawodu. Branżowe centra umiejętności to bardzo dobry pomysł na rozwój kształcenia zawodowego i pozyskanie nowych kadr. Wątpliwości budzi jednak m.in. to, że mają powstać centra w całej Polsce dla konkretnych zawodów. Nie wiem, czy nie lepszym rozwiązaniem byłyby centra kształcące w danej branży, ponieważ moglibyśmy skupić kilka zawodów i kształcić na większą skalę. Mogłyby powstać w danej branży na przykład cztery centra w Polsce, co zapewniłoby o wiele łatwiejszy dostęp do nich. Dojazd do jednego miejsca z całej Polski będzie sporym utrudnieniem dla nauczycieli i uczniów. Bacznie obserwujemy przygotowanie do realizacji tego projektu i z uwagą analizujemy możliwe obszary włączenia się w działanie.
W trakcie dwóch kolejnych sesji panelowych omówiono zagadnienia dotyczące współpracy edukacji i biznesu oraz kwalifikacji rynkowych.
W dyskusji wziął udział m.in. Tomasz Wika, dyrektor Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej w Poznaniu, który przedstawił, na czym polega kształcenie młodocianych pracowników. Podczas panelu omówiono również propozycje rozwiązań problemów w systemie kształcenia zawodowego pomiędzy pracodawcami i młodocianymi pracownikami. Rozmówcami byli Anna Kuźma, wicedyrektor ds. personalnych firmy Fakro, oraz Jarosław Domowicz, szef Akademii Technicznej w PPG Deco Poland. Z kolei prof. Jerzy Hoła, kierownik Zakładu Budownictwa Ogólnego na Wydziale Budownictwa Lądowego i Wodnego Politechniki Wrocławskiej i lider grupy roboczej ds. barier edukacyjnych i zaangażowania pracodawców w proces kształcenia kadr dla budownictwa, poprowadził seminarium zatytułowane „Integracja edukacji i pracodawców w sektorze budownictwa – możliwości i potrzeby”. Zaprezentował m.in. rekomendacje w zakresie przeciwdziałania barierom rozwoju kształcenia zawodowego dla budownictwa w Polsce w kontekście potrzeb zgłaszanych przez pracodawców i środowiska edukacyjne. Profesor zarekomendował również wzór ramowego sektorowego porozumienia edukacyjnego o współpracy między szkołami a pracodawcami. Ostatniego dnia dyskutowano o kwalifikacjach rynkowych dla budownictwa. W dyskusji udział wziął m.in. Marcin Witkowski, sekretarz Polskiego Stowarzyszenia Posadzkarzy. Omówił zasady włączania kwalifikacji do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji na podstawie kwalifikacji opisanej przez PSP – „Wykonywanie posadzek z wykładzin elastycznych i tekstylnych”. Prezes Fakro Ryszard Florek opowiedział natomiast o powołanej przez naszą firmę Fundacji Pomyśl o Przyszłości, propagującej wiedzę na temat gospodarki, mechanizmów wolnorynkowych i budowania kapitału społecznego.
Według danych Systemu Informacji Oświatowej naukę w branżowych szkołach I stopnia i technikach podejmuje około 55 proc. absolwentów szkół podstawowych, podczas gdy w państwach, w których funkcjonują atrakcyjne systemy kształcenia i szkolenia zawodowego, około 70 proc. młodych ludzi wybiera tę ścieżkę kariery. Warto również podkreślić, że na przykład w roku szkolnym 2020/2021 naukę w branżowych szkołach I stopnia rozpoczęło niespełna 17 proc. absolwentów szkół podstawowych. Na co chciałby pan zwrócić uwagę w podsumowaniu poszczególnych dyskusji, zwłaszcza w kontekście wyzwań kompetencyjnych, przed jakimi stoi branża budowlana?
Podsumowując panele dyskusyjne, należy podkreślić, że poważnym problemem jest nieznajomość przez uczniów własnych predyspozycji oraz oferty kształcenia. Dlatego konieczne jest wsparcie młodzieży i rodziców poprzez doradztwo zawodowe. Najlepszą wiedzę o potrzebach rynku i możliwościach tworzenia miejsc pracy mają przedsiębiorcy, a oni są otwarci na dzielenie się doświadczeniem ze szkołami. Kształcenie zawodowe nie powinno być dla zakładu pracy kosztem, a inwestycją. Synergia pomiędzy edukacją a pracodawcami jest bardzo ważna. Dzięki niej kandydaci są lepiej przygotowani do pracy, mają wyższe kwalifikacje i kompetencje zarówno techniczne, jak i społeczne, a co za tym idzie, wzrasta ich konkurencyjność na rynku pracy. Firmy natomiast zyskują dobrze przygotowanych absolwentów i ponoszą o wiele mniejsze nakłady na wdrożenie takich pracowników. Władze państwowe powinny prowadzić regularny dialog z przedstawicielami gospodarki na temat szans i wyzwań rozwoju kształcenia zawodowego. Warto, aby był on oparty na wymianie informacji dotyczących planów obu stron w zakresie tworzonych regulacji i rozwiązań praktycznych, a równocześnie wyników ewaluacji wdrożonych rozwiązań. Jednocześnie konieczna jest kampania społeczna, nastawiona na pokazanie znaczenia edukacji budowlanej, a także odbudowanie etosu zawodów budowlanych, bo sami nie przekonamy społeczeństwa, że to ciekawa i nowoczesna branża dająca szansę rozwoju. Niezbędne są ponadto działania, które wzmocnią rangę zawodu nauczyciela i w społeczeństwie, i wśród decydentów oświatowych, ponieważ niewielka satysfakcja z pracy i relatywnie niskie płace sprawiają, że słabnie zainteresowanie młodych osób zawodem nauczyciela.
Jak podsumuje pan I Kongres Edukacji Budowlanej?
Był on okazją do wymiany wiedzy i doświadczeń w zakresie edukacji budowlanej. Dyskutowano o obszarach edukacji, które powinny być udoskonalone oraz dopasowane do potrzeb branży budowlanej. Jako praktycy zauważamy dużą potrzebę wspierania kształcenia zawodowego. Rynek budowlany potrzebuje młodych fachowców, a ich przygotowanie musi się łączyć z praktyczną nauką zawodu na wysokim poziomie, profesjonalną kadrą pedagogiczną, współpracą z pracodawcami i odpowiednim finansowaniem. Podkreślono również, że praca w budownictwie jest innowacyjna i wykorzystuje nowoczesne technologie, i wskazano, jak ważne jest profesjonalne doradztwo zawodowe na poziomie szkół podstawowych.
Jesteśmy dumni, że firma Fakro mogła po raz kolejny stworzyć przestrzeń integrującą edukację i przedsiębiorców, czego efektem było wspólne wytyczenie kierunków rozwoju kształcenia kadr na potrzeby branży budowlanej. Zaplanowano również organizację II Kongresu Edukacji Budowlanej w 2024 r.
Rozmawiała Anna Świdurska
Paweł Kołbon
Pracę w firmie Fakro rozpoczął w 1997 r. jako przedstawiciel handlowy, a następnie pełnił funkcję koordynatora ds. współpracy z architektami. Od kilkunastu lat kieruje Centrum Szkoleń i Współpracy z Wykonawcami. Od 2007 r. jest członkiem Komitetu Głównego Olimpiady Wiedzy i Umiejętności Budowlanych. Celem działań w tym obszarze jest m.in. rozwijanie wśród młodzieży zainteresowania budownictwem, pogłębianie wiedzy i umiejętności budowlanych, kształtowanie nawyku doskonalenia zawodowego u uczniów i absolwentów szkół budowlanych oraz zapoznanie nauczycieli i młodzieży z najnowszymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi i technologicznymi w dziedzinie budownictwa. Był inicjatorem usystematyzowanej współpracy firmy Fakro ze szkołami średnimi i uczelniami. Organizuje dla dyrektorów szkół budowlanych ogólnopolskie konferencje, których celem jest wymiana doświadczeń, wypracowywanie wspólnych inicjatyw i rozwiązań na rzecz zawodowej edukacji budowlanej oraz stworzenie płaszczyzny współpracy między przemysłem a edukacją. W 2016 r. został odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Od 2022 r. pełni funkcję wiceprezesa Polskiej Izby Budownictwa.
