Specjalne strefy ekonomiczne od lat angażują się w dostosowywanie kształcenia zawodowego do potrzeb przedsiębiorstw i popularyzację tego sektora edukacji. Powołały w tym celu klastry edukacyjne. Przykładem jest Klaster Edukacyjny INVEST in EDU, utworzony pięć lat temu przez Wałbrzyską Specjalną Strefę Ekonomiczną INVEST-PARK. Przedstawiamy wybrane efekty jego działalności, a także zadania na 2020 r.
dr Piotr Sosiński
prezes Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej
INVEST-PARK
W naszym klastrze edukacyjnym zrzeszonych jest ponad 120 podmiotów, w tym przedsiębiorcy, szkoły podstawowe i ponadpodstawowe, a także uczelnie, instytucje wspierające i okołobiznesowe. Bardzo nas cieszy, że coraz więcej firm włącza się w modernizację szkolnictwa, tworzy klasy patronackie, doposaża placówki, zaprasza młodzież do swoich zakładów oraz prowadzi programy staży i praktyk.W2020 r. będziemy kontynuować przedsięwzięcia zapoczątkowane w latach ubiegłych, a także podejmować nowe inicjatywy.
Powstała w 1997 r. Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna INVEST-PARK (WSSE) zarządza obszarem inwestycyjnym w południowo-zachodniej Polsce. Przez 20 lat teren jej działalności wzrósł piętnastokrotnie. Dziś swoim zasięgiem obejmuje 58 miejscowości w województwach dolnośląskim, opolskim, lubuskim i wielkopolskim. W 2016 r. WSSE została wyróżniona w rankingu Global Free Zones of the Year 2017 w kategorii najlepszego wsparcia dla edukacji oraz tworzenia udogodnień inwestycyjnych.
– Przez ponad dwie dekady działalności Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna przyciągnęła ponad 250 przedsiębiorstw, które stworzyły około 60 tys. miejsc pracy – podkreśla dr Piotr Sosiński, prezes Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej INVEST-PARK.
W strefie działalność prowadzą zarówno małe i średnie przedsiębiorstwa, jak i koncerny z różnych branż, m.in. Daicel Safety Systems Europe, Electrolux Poland, Faurecia Wałbrzych, GKN Driveline Polska, IBM Global Services Delivery Centre Polska, Mahle Polska, Mando Corporation Poland, Mercedes Benz Manufacturing Poland, NSK Steering Systems Europe Polska, Polaris Poland i Toyota Motor Manufacturing Poland.
Specjalista poszukiwany
Firmy działające w WSSE planują zatrudnić w najbliższych latach około 5 tys. osób. Szczególnie widoczne jest zapotrzebowanie na pracowników obsługujących zaawansowane maszyny i urządzenia oraz operacje produkcyjne, specjalistów utrzymania ruchu, a także na techniczną kadrę kierowniczą odpowiedzialną za bezpośrednie kierowanie podstawowymi operacjami i procesami produkcyjnymi.
– Przedsiębiorcy stale potrzebują wykształconych i kompetentnych kadr. Wynika to częściowo z rotacji pracowników, ale w głównej mierze związane jest z ciągłymi zmianami w procesach przemysłowych, rozwojem technologii oraz silną presją konkurencji. Dlatego firmy naszej strefy angażują się w przygotowanie i doskonalenie zawodowe obecnych i przyszłych pracowników – mówi dr Piotr Sosiński. – Biorąc pod uwagę wyniki analiz najbardziej atrakcyjnych zawodów w przyszłości, na pierwszy plan wysuwają się absolwenci szkół branżowych i techników w takich dziedzinach, jak obróbka skrawaniem, automatyka, elektryka i elektronika czy mechanika i mechatronika – dodaje.
Pięć lat efektywnej współpracy
Klaster Edukacyjny INVEST in EDU w WSSE został powołany w lutym 2015 r. Zrzesza ponad 120 podmiotów: przedsiębiorców, szkoły podstawowe, branżowe szkoły I stopnia, technika, uczelnie, a także instytucje wspierające i okołobiznesowe, m.in. Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy, Dolnośląskie Kuratorium Oświaty, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego oraz starostwa powiatowe – głównie z Dolnego Śląska, Wielkopolski i Opolszczyzny. Klaster działa pod honorowym patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej.
– Klaster został powołany w celu łączenia potencjału gospodarczego, edukacyjnego i naukowego podmiotów działających w strefie na rzecz kształcenia zawodowego i dostosowania go do potrzeb gospodarki oraz lokalnych rynków pracy. Zwiększa też innowacyjność przedsiębiorstw poprzez współpracę z nauką i biznesem oraz transfer wiedzy i kapitału ludzkiego pomiędzy tymi obszarami. Ważnym aspektem działalności klastra INVEST in EDU jest ponadto podnoszenie kompetencji przyszłych pracowników oraz promocja kształcenia zawodowego wśród uczniów szkół podstawowych, ich rodziców i opiekunów – mówi dr Piotr Sosiński.
Aby wykonać te zadania, klaster monitoruje i prognozuje zapotrzebowanie na konkretne zawody, koordynuje kontakty między przedsiębiorcami a szkołami prowadzącymi kształcenie zawodowe i ośrodkami kształcenia ustawicznego, przygotowuje i wdraża pilotażowe programy współpracy przedsiębiorstw ze szkołami, zwiększając m.in. dostęp do praktyk i staży, sponsoruje inicjatywy edukacyjne podnoszące atrakcyjność absolwentów szkół zawodowych na rynku pracy, organizuje wycieczki zawodoznawcze, warsztaty, wizyty studyjne, konkursy i spotkania z doradcami zawodowymi oraz szkolenia specjalistyczne i spotkania konsultacyjne dla przedsiębiorstw. Ponadto przygotowuje dostosowane do oczekiwań pracodawców oferty dotyczące nabywania kwalifikacji i kompetencji zawodowych w konkretnych dziedzinach wskazanych przez członków klastra.
Wymiernym efektem działalności klastra są klasy patronackie[1]. Współpraca firm działających w strefie ze szkołami polega również na organizacji praktyk zawodowych i zajęć specjalistycznych czy doposażaniu pracowni i warsztatów. Działania takie prowadzone są od lat m.in. przez Toyotę Motor Manufacturing Poland, 3M, Daicel Safety Systems Europe oraz NSK Steering Systems Europe Polska.
Klaster Edukacyjny INVEST in EDU odgrywa też ważną rolę w doskonaleniu programów kształcenia. Na przykład w 2018 r. jego członkowie – przedsiębiorstwo NSK Steering Systems Europe Polska oraz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu – podpisali porozumienie w sprawie uruchomienia studiów dualnych na kierunku logistyka. Przedstawiciele firmy uczestniczą w doskonaleniu programu kształcenia na tym kierunku.
Zawodowy „strzał w dziesiątkę”
W 2020 r. WSSE rozpoczęła realizację oraz planowanie kolejnych przedsięwzięć nawiązujących do misji i celów klastra INVEST in EDU.
– W 2020 r. rozpoczniemy budowę centrum szkoleniowego wykorzystującego wirtualną rzeczywistość do wspomagania kształcenia młodzieży oraz podnoszenia kwalifikacji pracowników firm strefowych. Zaangażowaliśmy się też w zainicjowany przez dyrektorów wałbrzyskich szkół branżowych projekt „Zawodowy strzał w 10!”,mający na celu zmianę postrzegania szkolnictwa branżowego, zachęcenie rodziców i uczniów do świadomego wyboru szkoły kształcącej w konkretnych zawodach. Ponadto zamierzamy współorganizować „targi zawodów” dla uczniów szkół podstawowych, by zaprezentować im możliwości szkolnictwa branżowego. Chcemy również współpracować z uczelniami – tworzyć kolejne studia dualne oraz przygotowywać kongresy tematyczne mające na celu wymianę wiedzy pomiędzy biznesem a nauką. Będziemy także wspierać środowisko doradców zawodowych oraz kontynuować organizację wycieczek zawodoznawczych do przedsiębiorstw działających w WSSE – podsumowuje dr Piotr Sosiński.
Małgorzata Adamczyk
kierownik ds. administracyjnych
Employer Branding, PR, Komunikacja
Daicel Safety System Europe
Większość firm podejmuje współpracę ze szkołami w momencie pojawiających się problemów z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kompetencjach. Jako odpowiedzialny pracodawca Daicel Safety System Europe przyjął dodatkowo inny model działania. Nie tyle bieżące potrzeby kadrowe, ile chęć dostosowania się do dynamicznie zmieniających się warunków na rynku pracy była przyczyną podejmowania przez naszą firmę współpracy ze szkołami i instytucjami kształcenia zawodowego. Nasza strategia EB, skupiająca się głównie na kadrze technicznej w związku z nowo wybudowanym Technical Centre Europe, została wysoko oceniona i nagrodzona statuetką Ministra Rozwoju.
Jako jedno z większych w regionie przedsiębiorstw branży automotive chcieliśmy mieć realny wpływ na poziom i kierunki kształcenia młodzieży. To istotne w dobie czwartej rewolucji przemysłowej, która zmienia modele biznesowe, a tym samym profile pracowników. Nie chodzi już tylko o to, aby pozyskać pracownika, ale o to, żeby miał on właściwą wiedzę, najlepiej wspartą umiejętnościami nabytymi podczas staży czy praktyk.
W naszym odczuciu na przedsiębiorcach spoczywa odpowiedzialność za współpracę, edukowanie oraz informowanie uczniów, pedagogów, instytucji państwowych o zmianach technologicznych oraz o kierunkach i planach w dłuższych perspektywach czasu. Z tego powodu jako jeden z pierwszych inwestorów przystąpiliśmy do Klastra Edukacyjnego INVEST in EDU, którego cele pokrywają się z wizją naszych działań. Bardzo chętnie bierzemy również udział w konsultacjach społecznych organizowanych przez instytucje rządowe i włączamy się w inicjatywy uczelni, zwłaszcza Politechniki Wrocławskiej.
Daicel od lat angażuje się też, a nawet inicjuje projekty, których beneficjentami są uczniowie i szkoły. Na przykład w Zespole Szkół Politechnicznych „Energetyk” w Wałbrzychu wspieramy kształcenie w zawodach technik elektryk, technik mechatronik, technik elektronik i elektromechanik, w Zespole Szkół nr 5 w Wałbrzychu – w zawodach technik elektryk, technik mechatronik, w Zespole Szkół Budowlano-Elektrycznych w Świdnicy – technik elektryk, technik mechatronik, a w Zespole Szkół Mechanicznych w Świdnicy – technik elektryk i technik mechatronik. Współpraca ze szkołami i uczelniami obejmuje m.in. organizację dla uczniów, studentów i absolwentów programu praktyk i staży, który ma na celu zapoznanie ze specyfiką pracy w różnych działach związanych z profilem nauczania. Dodatkowo w świdnickiej szkole doposażyliśmy nowoczesne stanowisko szkoleniowe do programowania PLC, przeznaczone dla uczniów nowo powstałej klasy o profilu technik mechanik. Inżynierowie DSSE przeszkolili nauczycieli i uczniów z obsługi urządzenia. Wsparciem merytorycznym objęliśmy m.in. konkurs „Top- Mechanik”, w którym uczestniczą młodzi ludzie interesujący się zagadnieniami technicznymi. Celem organizowanego przez Fundację Alae – Skrzydła Rozwoju konkursu jest podniesienie poziomu umiejętności zawodowych uczniów kształcących się w zawodzie technik mechanik oraz wzrost zainteresowania uczniów pracą w tym zawodzie. Nasze merytoryczne wsparcie uzyskało także Koło Naukowe „Kaizen” Politechniki Wrocławskiej, które organizuje Lean Day. To dwudniowe warsztaty dla studentów prowadzone m.in. przez pracowników DSSE. W trakcie tych zajęć studenci mają okazję nie tylko wysłuchać prezentacji, ale również sprawdzić swoje umiejętności podczas time study. Realizujemy również program drzwi otwartych w DSSE, który obejmuje wycieczki zawodoznawcze, prelekcje w szkołach, warsztaty na uczelniach. Stwarza to możliwość poznania od wewnątrz firmy jako przyszłego pracodawcy. Podczas wizyt uczniowie otrzymują wskazówki, jak lepiej zaplanować swoją karierę zawodową oraz jakie oferty pracy będą popularne w najbliższym czasie.
Hiroki Nukui
menedżer Działu Administracji
NSK Steering Systems Europe Polska sp. z o.o.
Jednym z filarów strategii japońskiej korporacji NSK jest przyczynianie się do rozwoju społeczeństwa, w którym funkcjonuje. Rozpoczynając działalność CSR w Wałbrzychu, przeprowadziliśmy więc rozeznanie, jak możemy wesprzeć lokalną społeczność. Doszliśmy do wniosku, że najskuteczniej możemy pomagać w rozwoju młodzieży szkolnej i akademickiej.
Utworzona ponad 100 lat temu firma NSK zatrudnia ponad 31 tys. osób w 30 krajach. Nasze produkty są wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z ruchem. Łożyska toczne NSK znajdują zastosowanie m.in. w turbinach wiatrowych i obrabiarkach. Rozwiązania w zakresie techniki liniowej stosowane są w liniach produkcyjnych w zakładach przemysłowych różnych branż, a komponenty dla branży motoryzacyjnej są montowane w pojazdach prawie wszystkich renomowanych producentów samochodów. W wałbrzyskim zakładzie produkujemy układ kierowniczy dla takich marek, jak Renault, Nissan, Fiat, Suzuki itd.
Specjaliści NSK chętnie dzielą się wiedzą i doświadczeniem. Nasi pracownicy mają ogromną satysfakcję, prowadząc np. wycieczki zawodoznawcze dla uczniów szkół podstawowych i studentów czy praktyki zawodowe i zajęcia specjalistyczne w ramach współpracy ze szkołami średnimi i wyższymi. Wieloletnia współpraca z Zespołem Szkół nr 5 w Wałbrzychu, obejmująca np. organizację praktyk dla uczniów kształcących się w zawodzie technik mechanik, m.in. w dziale utrzymania ruchu, została sformalizowana w 2019 r poprzez zawarcie porozumienia o współpracy. Podobną umowę podpisaliśmy w 2017 r. z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu. W styczniu 2018 r. zawarliśmy z uczelnią kolejną umowę – tym razem dotyczącą uruchomienia studiów dualnych na kierunku logistyka. W tym roku rozpoczynamy ich drugą edycję. W ramach współpracy uczestniczymy także w doskonaleniu programów kształcenia. Nasi pracownicy są członkami Kierunkowego Zespołu Zapewnienia Jakości Kształcenia ds. Logistyki, a także Rady Naukowej w Instytucie Przyrodniczo-Technicznym. W tym samym roku podpisaliśmy list intencyjny z Zespołem Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie w Szczawnie-Zdroju w celu wsparcia jej uczniów m.in. w programie „Z językiem angielskim w logistyce na Ty”. Poza tym od roku 2019 r. doświadczeni inżynierowie NSK prowadzą zajęcia w zakresie FMEA, dzięki którym studenci Politechniki Wrocławskiej w Wałbrzychu mają możliwość poznania zastosowania teorii w procesach technologicznych. Takie działania są wspierane i promowane przez
Klaster Edukacyjny INVEST in EDU, którego partnerem jest NSK. Z naszymi partnerami angażujemy się również w inne przedsięwzięcia. Przykładem jest inicjatywa „Zawodowy strzał w 10!”, zaproponowana przez dyrektorów wałbrzyskich szkół branżowych i techników, m.in. Zespołu Szkół nr 5. Podpisaliśmy też z gminą Wałbrzych i Państwową Wyższą Szkołą Zawodową trójstronne porozumienie w sprawie realizacji programu „Wałbrzych – studiuj, pracuj, mieszkaj”. To jeden z pierwszych projektów w Polsce, gdzie miasto, uczelnia i duży zakład produkcyjny wspólnie podejmują działania promocyjne mające na celu pokazanie miasta jako atrakcyjnego do zamieszkania, studiowania i rozwoju kariery zawodowej.
Andrzej Rembowski
[1] Patrz np.: B. Detyna, A. Mroczek-Czetwertyńska, Klaster Edukacyjny INVEST in EDU – podsumowanie współpracy nauki i biznesu (2015-2018), ZNWSH Zarządzanie 2019 (1), s. 57-74; A. Rembowski, A. Świdurska, Strefowe klastry edukacyjne (raport specjalny), „My Zawodowcy” nr 2/2017.