DR ANDRZEJ STĘPNIKOWSKI
SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ – INSTYTUT TECHNOLOGII EKSPLOATACJI
CENTRUM BADAŃ EDUKACJI ZAWODOWEJ I ZARZĄDZANIA INNOWACJAMI
CZŁONEK SIECI EKSPERTÓW CEDEFOP DS. PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO
Obserwując podejmowane (odgórnie i oddolnie) próby zmiany wizerunku kształcenia zawodowego, mogłoby się wydawać, że przechodzi ono renesans. Bardziej wnikliwa analiza danych dotyczących liczby uczniów szkół kształcących w zawodach zaburza ten obraz. Z 1,1 mln uczęszczających do szkół ponadpodstawowych aż 46 proc. trafia do techników, 35 proc. do liceów, a jedynie 19 proc. do branżowych szkół I i II stopnia. Co więcej, zaledwie około 6 proc. to uczniowie będący jednocześnie młodocianymi pracownikami, a więc realizujący przygotowanie zawodowe promowane przez Komisję Europejską jako jedna z najskuteczniejszych metod wprowadzania uczniów na rynek. Warto podkreślić, że większość młodocianych pracowników – około 60 tys. – stanowi grupa adeptów nauki zawodu w rzemiośle.
Absolwenci kierunków „fizycznych”, na przykład związanych z budownictwem czy usługami (mechanicy, fryzjerzy, stolarze), są grupą stosunkowo nieliczną (nieco ponad 100 tys.), a to przecież na nich w dużej mierze liczą sektor usług i przemysł, zwłaszcza wytwórczy. W dużym uproszczeniu, gdyby taka struktura kształcenia zawodowego została utrzymana, to w 110-osobowej firmie produkcyjnej jedynie 10, 15 pracowników obsługiwałoby maszyny i urządzenia, a pozostali zajmowaliby się zarządzaniem, administracją i księgowością. To zjawisko, w powiązaniu z dość dużą liczbą specjalistów nadal pracujących za granicą, poszerza lukę pomiędzy ofertą edukacyjną szkół a realnymi oczekiwaniami gospodarki. Widać to szczególnie w treści ogłoszeń o pracę i poziomie wynagrodzeń zawodowców, takich jak operatorzy, mechanicy itd.
Zmiana tego stanu rzeczy może być trudna. Na przykład wydaje się, że wprowadzone przez resort edukacji w 2019 r. „staże uczniowskie” wciąż nie doczekały się, zapewne częściowo w wyniku kolejnych fal pandemii COVID-19, zakładanej popularności i uznania pracodawców. Dodatkowo, system edukacji zawodowej nie jest wystarczająco powiązany z problematyką edukacji ekologicznej, a nauczanie w trybie zdalnym, w tym z zastosowaniem technologii VR, wciąż nie jest wystarczająco upowszechnione. W tych ostatnich dziedzinach, związanych z wyzwaniami podwójnej transformacji i wirtualnej rzeczywistości, nasze Centrum Badań Edukacji Zawodowej i Zarządzania Innowacjami w Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytucie Technologii Eksploatacji stara się włączać w tworzenie i testowanie rozwiązań systemowych. Na przykład realizujemy w ramach programu Erasmus+ projekt COViR, którego rezultatem ma być platforma internetowa do podnoszenia kompetencji komunikacyjnych nauczycieli z zastosowaniem wirtualnej rzeczywistości. W styczniu 2022 r. startujemy natomiast z projektem VR-PLC, obudowując VR-em sześć stacji technodydaktycznych służących do nauki programowania sterowników PLC. To kierunki, które promuje Unia Europejska, słusznie starając się oddziaływać w obszarze zdiagnozowanych już luk kompetencyjnych.
Sieć Badawcza Łukasiewicz to trzecia pod względem wielkości sieć badawcza w Europie. Dostarcza atrakcyjne, kompletne i konkurencyjne rozwiązania technologiczne, wykorzystując unikatową w skali kraju aparaturę naukową. Oferuje biznesowi oryginalny system „rzucania wyzwań”, dzięki któremu grupa 4,5 tys. naukowców w nie więcej niż 15 dni roboczych przyjmuje wyzwanie biznesowe i proponuje przedsiębiorcy opracowanie skutecznego rozwiązania wdrożeniowego. Przedsiębiorca nie ponosi żadnych kosztów związanych z opracowaniem pomysłu na prace badawcze.
Centrum Badań Edukacji Zawodowej i Zarządzania Innowacjami jest wyspecjalizowaną jednostką organizacyjną, która opracowuje systemy, modele i narzędzia wspierające i integrujące edukację z innowacyjną gospodarką i rynkiem pracy. Jego działalność koncentruje się na:
- badaniach na rzecz rozwoju pedagogiki pracy, w tym badaniach zawodoznawczych, diagnozowaniu i prognozowaniu nowych zawodów, kwalifikacji i umiejętności;
- rozwoju nowoczesnych technologii kształcenia i doskonalenia zawodowego oraz narzędzi monitoringu i ewaluacji kwalifikacji rynkowych;
- wspieraniu przedsięwzięć na rzecz rozwoju umiejętności wymaganych w innowacyjnej gospodarce, w tym projektowaniu programów kształcenia zawodowego;
- rozwoju sieci współpracy naukowo-badawczej w kraju i za granicą;
- pełnieniu funkcji podmiotu zewnętrznego zapewniania jakości wobec instytucji certyfikujących kwalifikacje rynkowe;
- upowszechnianiu wyników badań oraz przygotowywaniu i wydawaniu czasopisma „Edukacja Ustawiczna Dorosłych”.